Phương pháp điều trị u xơ tử cung mới nhất trong bài viết này được tổng hợp từ quyết định 3780/ QĐ – BYT ngày 26 tháng 8 năm 2019 của bộ y tế. Có 3 phương pháp chính để điều trị u xơ tử cung lần lượt là điều trị ngoại khoa, điều trị nội khoa và thủ thuật thay thế phẫu thuật. Cùng theo dõi chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết
1. 2 Phương pháp điều trị u xơ tử cung ngoại khoa
Không phải tất cả các trường hợp mắc u xơ tử cung đều được chỉ định phẫu thuật. Sau khi bác sỹ thăm khám bác sỹ sẽ đưa ra chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp sau đây:
Kích thước các khối u xơ quyết định đến phương pháp điều trị bệnh u xơ tử cung
- U xơ tử cung to, và xuất hiện lớn 12 tuần sau khi có các triệu chứng của bệnh.
- Xuất huyết tử cung bất thường, nội thất bại.
- U xơ tử cung dưới niêm mạc, rong huyết.
- Có biến chứng chèn ép bàng quang, niệu quản.
- U xơ tử cung hoại tử, nhiễm trùng nội thất bại.
- U xơ tử cung to nhanh, nhất là sau khi mãn kinh
- Kết hợp các bệnh lý khác: K Cổ tử cung, K Niêm mạc tử cung, TS Niêm mạc tử cung.
- Vô sinh, sẩy thai liên tiếp
- Khối u vùng hạ vị không phân biệt được với khối u buồng trứng.
Có 2 phương pháp điều trị bệnh u xơ tử cung mới được áp dụng để đưa vào điều trị u xơ tử cung trong khoa ngoại.
Xem thêm: Khi kích thước khối u xơ quá lớn sẽ có những biểu hiện như sau
1.1. Bóc nhân xơ tử cung
- Có u xơ tử cung có biến chứng nhưng vẫn muốn giữ tử cung mà điều trị nội khoa không thành công hoặc tiên lượng khó thành công vì u to, nhiều nhân, muốn được điều trị nhanh để mang thai.
- Có u xơ tử cung gây hiếm muộn hoặc sẩy thai liên tiếp, thường là khối u nằm trong buồng tử cung hoặc dưới niêm mạc tử cung.
- Bệnh nhân trẻ, có u xơ tử cung gây xuất huyết tử cung nặng, thiếu máu và/hoặc làm biến dạng buồng tử cung, hoặc gây đau vùng chậu không thể chịu đựng được thêm.
1.2. Cắt tử cung và hai ống dẫn trứng
- Có u xơ tử cung nghi ngờ thoái hóa ác tính.
- Có quá nhiều nhân xơ, dự kiến còn rất ít hoặc không còn mô lành sau khi bóc hết nhân xơ.
- Trong khi bóc nhân xơ mà không kiểm soát được chảy máu
- Phụ nữ đã lớn tuổi và có đủ con
- Có bệnh lý kèm theo như lạc biêm mạc tử cung nặng, hoặc có bệnh lý cổ tử cung.
- Nếu khi mổ cắt tử cung quá khó vì tử cung dính nhiều với ruột và các cơ quan lân cận, có thể cắt tử cung bán phần và 2 ống dẫn chứng.
- Đối với bệnh nhân trên 50 tuổi, cần giải thích, cung cấp thông tin và thảo luận trước với bệnh nhân về việc nên cắt 2 buồng trứng, khi bệnh nhân và gia đình có quyết định đồng ý hay không đồng ý, nên đề nghị nêu rõ trong tờ cam kết đồng thuận.
1.3. Lưu ý trước khi tiến hành phẫu thuật
- Có thể cắt tử cung qua mổ hở thành bụng hay qua nội soi, đường âm đạo hay ngả bụng.
- Các nguy cơ và tai biến của từng phương pháp.
- Cung cấp thông tin đầy đủ như cắt tử cung dù có để lại hai buồng trứng vẫn có thể làm phụ nữ mãn kinh sớm 2-3 năm.
- Cắt 2 ống dẫn trứng kèm với cắt tử cung dù có để giảm tỷ lệ ung thư buồng trứng.
- Cắt tử cung làm thay đổi cấu trúc sàn chậu, có thể làm gia tăng tỷ lệ sa tạng chậu sau mổ.
- Nếu bệnh nhân và gia đình không hiểu rõ ảnh hưởng của việc cắt tử cung có thể đưa tới đến rối loạn chức năng tâm lý, giảm lidido, ảnh hưởng hạnh phúc gia đình sau này.
- Bệnh nhân có thể tham gia vào quyết định chọn phương pháp phẫu thuật nhưng chúng ta cần nhớ bác sỹ phẫu thuật viên và gây mê hồi sức vẫn là người chịu trách nhiệm chính khi có tai biến xẩy ra.
2. 3 phương pháp mới điều trị u xơ tử cung từ Bộ Y Tế
2.1. Mổ nội soi
Phẫu thuật nội soi khá hiệu quả
- Điều kiện áp dụng:
Trường hợp khối u có kích thước lớn hơn 5mm tới nhỏ hơn 10mm.
- Cách thực hiện:
Bác sĩ sẽ tạo 1 lỗ nhỏ hoặc đường nhỏ ở khu vực ngay dưới rốn. Sau đó, ống nội soi có gắn camera và đèn sáng sẽ được đưa vào để quan sát rõ khối u xơ tử cung. Sau khi xác định được vị trí khối u xơ tử cung, bác sĩ sẽ rạch thêm 1 hoặc 2 đường nhỏ khác nhằm đưa các dụng cụ phẫu thuật vào để cắt bỏ khối u.
Hiện nay, phương pháp mổ nội soi ngày càng hiện đại và được sử dụng nhiều do hiệu quả cao, hạn chế mất máu và thời gian phục hồi nhanh chóng.
2.2. Mổ mở
- Điều kiện áp dụng:
Mổ mở trong trường hợp khối u xơ tử cung lớn hơn 10mm. Là một trong các phương pháp điều trị u xơ tử cung được áp dụng nhiều nhất ở Việt Nam do việc phát hiện bệnh muộn khi mà các khối u xơ đã đạt kích thước lớn bắt buộc phải phẩu thuật.
- Cách thực hiện:
Các bác sĩ sẽ mổ một vài vết trên bụng sau đó đưa dụng cụ phẫu thuật vào và tiến hành loại bỏ khối u xơ.
Phẫu thuật cắt bỏ khối u xơ
2.3. Nội soi buồng trứng
- Điều kiện áp dụng:
Phương pháp nội soi buồng trứng áp dụng trong trường hợp khối u có kích thước từ 5mm đến 10mm. Phương pháp này chưa lấn chiếm hết toàn bộ tử cung và chưa gây chảy máu.
- Cách thực hiện:
Bác sĩ sẽ đưa ống soi vào cổ tử cung qua đường âm đạo. Sau đó, khí CO2 sẽ được đưa vào để căng giãn và giúp nhìn rõ hơn toàn bộ buồng tử cung. Cổ tử cung được nong rộng để bác sĩ đưa dụng cụ vào nhằm cắt đốt nhân xơ, lấy nhân xơ .
Trong các phương pháp điều trị u xơ tử cung thì phương pháp này khó thực hiện nhất, yêu cầu trình độ của bác sỹ thực hiện phải cao. Theo kinh nghiệm của các bác sỹ và nhiều người bệnh đây là phương pháp duy nhất giúp loại bỏ hoàn toàn các khối u ra khỏi cơ thể bệnh nhân. Trước và sau khi áp dụng các phương pháp điều trị bệnh u xơ tử cung cần kết hợp với các phương pháp khác.
3. Phương pháp điều trị nội khoa
Điều trị u xơ tử cung bằng thuốc áp dụng cho những khối u lành tính và có kích thước nhỏ hơn 5cm. Tùy vào tình trạng cụ thể của người bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định sử dụng 1 số loại thuốc như:
Thuốc tránh thai được sử dụng để chữa bệnh u xơ
3.1. Tranexamic acid chống ly giải fibrin.
Có thể sử dụng 2 cách để đưa thuốc vào cơ thể.
- Đường uống: Viên Transamin 250 mg hoặc 500 mg. Liều lượng uống 1 viên x 3 lần mỗi ngày đến khi ngưng huyết. Liều tối đa: 750 mg – 2000 mg/24 giờ.
- Đường tiêm: 1 ống thuoocsTransamin có hàm lượng 250 mg hoặc 500 mg/ 5 ml. Mỗi lần tiêm 1 ống, một ngày tiêm từ 1 – 2 lần trước khi mổ hoặc nếu xuất huyết trong hay sau phẫu thuật 500 – 1000mg/ lần.Hoặc pha 500 – 2000 mg trong 500 ml dung dịch glucose 5% hay dung dịch có chất điện giải, truyền nhỏ tĩnh mạch trong 24h.
Lưu ý: Trên bệnh nhân đang điều trị huyết khối tĩnh mạch, suy thận hay quá mẫn cảm với thành phần thuốc.
3.2. Các loại Progestins uống hay đặt trong dụng cụ tử cung (vòng Mirena ).
Hiện nay ít sử dụng vò sợi cơ của u xơ tử cung có nhiều thụ thể Progesterone cũng như estrogens nên có thể làm khối u to lên. Vòng mirena có thể được sử dụng sau khi điều trị ngưng xuất huyết tử cung.
3.3. GnRH
GnRH đồng vận ức chế tuyến yên chế tiết FSH và LH sau tiêm khoảng 7-10 ngày. Do ức chế nội tiết nên giảm các hormones steroids ở buồng trứng, khối u xơ tử cung giảm thể tích, giảm xuất huyết tử cung. Khi ngưng thuốc, khối u to trở lại cùng với các triệu chứng. Liều sử dụng: Zoladex 3,6 mg hoặc Dipherenlin 3,75 mg mỗi ống. Tiêm dưới da hoặc tiêm bắp. Tiêm 4 lần/ tuần. Có thể tiêm tối đa 6 lần vì các tác dụng phụ gây triệu chứng giống mãn kinh và làm giảm mật độ xương.
Có thể sử dụng GnRH đồng vận 3 tháng , ngưng 2 tuần trước khi mổ.
3.4. Thuốc điều hòa phụ thể Progesterone có chọn lọc (SPRMs)
- Mifepristone: Sử dụng off – label để điều trị u xơ tử cung, chủ yếu gắn vào thụ thể PR-A nên có thể làm giảm thể tích khối u và tử cung khoảng 50% sau 3 tháng và cũng làm ngưng xuất huyết tử cung. Liều sử dụng: có thể 5-10 mg, uống mỗi ngày một viên đến khi ngưng xuất huyết. Mifepristone có thể gây dày niêm mạc tử cung nhưng không phải là tăng sản hay ung thư. Cần theo dõi độ dày niêm mạc tử cung trong khi uống. Do cơ chế tác dụng là ức chế nội tiết, nên khi ngưng sử dụng có tái phát.
- Ulipristal acetate UPA: Cơ chế tác dụng là làm tăng chết tế bào theo lập trình (apoptosis) và làm giảm mô nền trong khối u nên ít tái phát sau khi ngưng thuốc. UPA không có tác dụng trên sợi cơ bình thường của khối u, không ức chế trục hạ đồi tuyến yên buồng trứng nên không gây triệu chứng mãn kinh như GnRH đồng vận. Uống UPA 5 mg, một viên mỗi ngày có thể làm ngưng xuất huyết tử cung trên 91% bệnh nhân và làm ngưng xuất huyết sau 10 ngày điều trị trên 50% bệnh nhân, kích thước khối u giảm 25% sau 13 tuần.
Cách sử dụng UPA:
- Uống UPA 5 mg, mỗi ngày 1 viên x 3 tháng một đợt. Trong khi điều trị. xét nghiệm chức năng gan mỗi tháng một lần, nếu AST và/ hoặc ALT tăng gấp 2 lần, ngưng sử dụng. Sau 13 tuần, ngưng sử dụng và sau 2- 3 tuầnxét nghiệm lại chức năng gan.
- Nếu chức năng gan bình thường cho uống tiếp đợt 2 sau khi nghỉ thuốc 2 tháng. liều lượng và theo dõi như trên.
- Nếu cần thiết, có thể cho uống đến 4-8 đợt, hai đợt cách nhau 2 tháng.
- Những đợt sau chỉ xét nghiệm trước và sau mỗi đợt điều trị
Tác dụng phụ của UPA:
- Nhức đầu, đau bụng, căng ngực, làm dày niêm mạc tử cung nhưng không phải tăng sản hay ung thư.
- Có thể gây tổn thương gan nhưng chưa đủ chứng cứ, tỷ lệ 8/765000 bệnh nhân đã và đang sử dụng bị tổn thương gan.
Ưu điểm của UPA
- Sau điều trị, bệnh nhân có thể có thai tự nhiên hay dùng biện pháp can thiệp.
- UPA có thể giảm chỉ định phẫu thuật cắt tử cung.
Xem thêm: Điều trị u xơ tử cung bằng thuốc cần chú ý điểm gì
4. 4 Phương pháp điều trị bằng thủ thuật thay thế phẫu thuật
Các phương pháp điều trị u xơ tử cung bằng thủ thuật ít xâm lấn có phương pháp không cần phẫu thuật cắt bỏ an toàn cho người bệnh, đặc biệt là những bệnh nhân chưa sinh con hoặc những bệnh nhân vẫn muốn tiếp túc có con sau khi điều trị bệnh.
4.1. Sóng siêu âm hội tụ
Đây là một trong các phương pháp điều trị u xơ tử cung mới và có ưu điểm là không xâm lấn. Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm có tần số cao để loại bỏ khối u xơ và hạn chế tổn thương tử cung.
4.1.1. Phương pháp điều trị FUS – MRI (phương pháp này tốt hơn HIFU-MRI)
Là phương pháp điều trị u xơ tử cung bằng năng lượng sóng siêu âm hội tụ và dưới sự hướng dẫn của cộng hưởng từ. Bệnh nhân sẽ được điều trị bằng thiết bị cộng hưởng FUS-MRI. Thiết bị này sẽ giúp xác định vị trí khối u. Máy được tự động lập trình để phát sóng siêu âm năng lượng cao hội tụ tại vị trí của khối u. Dưới tác động của nhiệt, tế bào khối u bị hoại tử và làm tắc các mạch máu nuôi dưỡng tế bào khối u.
Phương pháp này thường được áp dụng cho phụ nữ chưa mãn kinh và vẫn còn trong độ tuổi sinh sản, chưa từng phẫu thuật bụng hoặc vùng chậu,… Thời gian phẫu thuật khoảng 3 – 4h và có thể sinh hoạt, làm việc bình thường ngay hôm sau.
Đây được coi là phương pháp tiên tiến nhất hiện nay được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng để điều trị u xơ tử cung.
4.1.2. Phương pháp điều trị HIFU-MRI
Phương pháp MRI HIFU dùng sóng siêu âm khu trú với cường độ cao và tạo nhiệt đốt tế bào bệnh dưới kiểm soát định vị bằng hình ảnh cộng hưởng từ. Phương pháp này có thể loại bỏ u xơ tử cung mà không cần phẫu thuật. HIFU – MRI tập trung năng lượng của sóng siêu âm với cường độ cao dưới định vị của máy cộng hưởng từ tác động nhiệt tới khối u từ đó khiến cho khối u bị chết. Những mô chết đó sẽ được cơ thể hấp thụ theo đường thực bào tự nhiên.
Là một trong các phương pháp điều trị u xơ tử cung hiện đại nhất hiện nay, là tương lai của nghành y tế nước nhà.
4.2. Phá hủy u xơ tử cung
Phá hủy u xơ tử cung bằng Laser
Phương pháp này được thực hiện trong quy trình nội soi. Các bác sĩ dùng tia laser hoặc dòng điện để phá hủy u xơ tử cung, làm co các mạch máu xung quanh nuôi dưỡng tế bào u xơ. Bác sĩ cũng có thể sử dụng nitơ lỏng khiến khối u bị đông. Tuy nhiên, hiệu quả, độ an toàn và nguy cơ tái phát của phương pháp này chưa được xác định cụ thể.
4.3. Các phương pháp điều trị u xơ tử cung bằng việc cắt bỏ nội mạc tử cung.
Các phương pháp này được đánh giá là an toàn đối với những bệnh nhân được chuẩn đoán là có thể bị băng huyết hoặc sức khỏe không đảm bảo. Hiện nay việc điều trị này cần được chuẩn đoán trước khi tiến hành phẫu thuật.
Phương pháp cắt bỏ nội mạc tử cung sẽ giúp ngăn tình trạng băng huyết. Các bác sĩ sẽ đưa dụng cụ phẫu thuật vào tử cung sau đó dùng nhiệt hoặc nước nóng, năng lượng vi sóng hay dòng điện để loại bỏ niêm mạc tử cung.
4.4. Thuyên tắc động mạch tử cung
Phương pháp này được áp dụng cho các khối u giàu mạch. Các bác sĩ sẽ gây tê và làm tắc động mạch nuôi tế bào u xơ tử cung. Tuy nhiên, phương pháp này thường gây đa và khiến cho khối u xơ bị hoại tử nhồi máu. Nó cũng có thể tác động xấu đến các cơ quan khác nên cần thận trọng khi thực hiện.
Xem thêm: 3 nguyên nhân chính dẫn đến bệnh u xơ tử cung
Các phương pháp điều trị u xơ tử cung mới nhất trên đây hy vọng đã giúp các bạn có thêm nhiều thông tin tham khảo hữu ích. Khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào, người bệnh cũng cần căn cứ vào tình trạng cụ thể của bản thân và ý kiến của bác sĩ.
Tài liệu tham khảo của Bộ Y Tế: huong-dan-lam-sang-xu-tri-u-xo-tu-cung
